مطالعۀ تطبیقی گسترۀ نظارت نهاد نگهبان قانون اساسی بر قوانین عادی در نظام حقوقی ایران و هند

برای درک صحیح و جامع از جایگاه قانون اساسی یک کشور به مطالعۀ گسترۀ نظارت نهاد نگهبان قانون اساسی بر قوانین و مقررات عادی ناگزیریم. پرسش اصلی این است که نظارت قانون اساسی بر قوانین عادی مصوب پارلمان چه حوزه‌هایی را دربر می‌گیرد و چه استثناهایی بر این نظارت حاکم است. مطالعۀ دو کشور هند و ایران ما را بر این امر رهنمون ساخته است که با توجه به تأکید چشمگیر قانون اساسی ایران در امر صیانت از هنجارهای معیار بر امر قانون‌گذاری، نسبت به متن مشابه آن در هند، این قانون اساسی هند است که به‌گونه‌ای کارا بر قوانین عادی نظارت دارد و دیوان عالی این کشور به‌عنوان نهاد مفسر قانون اساسی بر گسترۀ این نظارت بسیار تأثیرگذار است. درصورتی که در ایران به دلیل مشکلات ساختاری، بسیاری از قوانین و قواعد در حکم قانون از نظارت نهاد ناظر مصون مانده‌اند و عملکرد شورای نگهبان نیز بر این امر دامن زاده است. همچنین محدودیت‌های واردشده بر صلاحیت نظارتی دیوان عالی هند، اغلب موقتی و استثنایی بوده، درحالی که محدودیت‌های پیش روی نظارت شورای نگهبان ساختاری و دائمی است. پیشنهاد این مقاله، ارائۀ تفاسیر مترقیانه و متناسب با جایگاه هنجار معیار در متون اساسی از سوی شورای نگهبان مانند ارسال پیشینی کلیۀ مصوبات دستگاه‌های شبه قانون‌گذار به شورای نگهبان و ایجاد سازوکارهایی چون تشکیل کارگروه‌های مشورت‌دهنده در جهت اعمال نظارت بر قوانین عادی است.